Waardevolle professionals in het strafproces

Deze blog gaat over professionals waarmee het gros van de Nederlanders hopelijk nooit te maken zal hebben. Maar als die situatie zich voordoet, wat ik niemand toewens, dan zal het nut en belang van hun rol u al snel duidelijk worden.
Als slachtoffer van een ernstig geweldsdelict belandt u in een wereld die u tot dan toe volkomen onbekend was. In de weken dat u in het ziekenhuis bent beland, wellicht diverse operaties heeft moeten ondergaan en een langdurig herstelproces doormaakt, komt ook het moment van het doen van aangifte bij de politie. U wilt immers dat de veroorzaker, die gelukkig is opgepakt door de politie en vastzit, gestraft gaat worden en de geleden schade gaat betalen. De verbalisant die de aangifte opneemt vraagt u daarbij of u bijgestaan wilt worden door een medewerker van Slachtofferhulp. Nog niet helemaal beseffende wat dat gaat inhouden, antwoordt u bevestigend op die vraag. 

Enkele dagen later wordt u gebeld door een casemanager van Slachtofferhulp. Deze casemanager (ik ga hierna fictief uit van de vrouwelijke versie) komt thuis bij u langs. Zij geeft aan dat zij u de komende periode zal ondersteunen op emotioneel, praktisch en organisatorisch vlak. Ook zal zij u intensief begeleiden tijdens het strafproces. Verder weet zij welke mogelijkheden er zijn om schadevergoeding te verkrijgen. In de periode in aanloop naar de strafzaak wordt het u inderdaad goed duidelijk in hoeverre zij u ondersteunt. Zij is altijd bereikbaar voor vragen en onderhoudt de contacten met diverse instanties. Iets waar u op dit moment helemaal de energie niet voor heeft. Zij adviseert u ook een gespecialiseerde slachtofferadvocaat in te schakelen en beschikt over een lijst van geschikte advocaten in de regio. Omdat het een geweldsdelict is, de dader ook strafrechtelijk wordt vervolgd en sprake is van ernstig letsel, is dit een gratis advocaat, althans een door de overheid gesubsidieerde advocaat. Hoe dan ook, de inschakeling van een advocaat kost u niets. Bij de intake met deze advocaat is de casemanager ook aanwezig en worden tussen die twee goede werkafspraken gemaakt. De casemanager helpt u, met behulp van collega’s bij Slachtofferhulp, met het opstellen van de slachtofferverklaring. Deze verklaring, waarin u onder andere aangeeft wat de gevolgen van het misdrijf voor u betekenen, zult u (of als u dat liever heeft uw casemanager of advocaat) voordragen tijdens de mondelinge behandeling van de strafzaak. 

Het Openbaar Ministerie meldt zich in de tussentijd ook. De slachtoffercoördinator van het Openbaar Ministerie stuurt een wensenformulier waarin u mag aangeven of u op de hoogte gehouden wilt worden van de strafzaak, bij de zitting aanwezig wilt zijn, een gesprek wenst met de officier van justitie en of u een verzoek tot schadevergoeding wilt indienen. 
De casemanager, slachtoffercoördinator en slachtofferadvocaat hebben in aanloop naar de inhoudelijke behandeling van de strafzaak regelmatig onderling contact. Bij zogeheten pro-formazittingen (regiezittingen), die elke drie maanden moeten plaatsvinden om te zorgen dat de termijn van de voorlopige hechtenis van de verdachte wordt veiliggesteld, vergezelt de casemanager u, als u dat wilt. De slachtoffercoördinator houdt de casemanager en de slachtofferadvocaat op de hoogte van voortgang van het gerechtelijk vooronderzoek, en plant het gezamenlijk gesprek met de officier van justitie. Ook bij dat gesprek zijn over het algemeen de slachtoffercoördinator en in ieder geval de casemanager aanwezig. 
Uw advocaat houdt zich in de tussentijd bezig met het opstellen van het verzoek tot schadevergoeding en het verzamelen van de daartoe behorende bewijsstukken. Daar waar nodig zal uw advocaat aanwezig zijn bij pro-formazittingen, getuigenverhoren en het gesprek met de Officier van Justitie. 

Bij de inhoudelijke behandeling van de strafzaak zal de casemanager u begeleiden van A tot Z. Zij zit naast u in de zittingszaal. Maar ook kan zij, via de slachtoffercoördinator, regelen dat u de behandeling van de strafzaak in een andere zaal via videobeelden meemaakt, als u dat liever heeft. Ook dan is het casemanager bij u aanwezig en kunt u uw vragen aan haar kwijt. In de meeste rechtbanken wordt door de slachtoffercoördinator geregeld dat er koffie en een lunch klaarstaat. In veel gevallen duren de zittingsdagen namelijk een volle dag (of zijn er zelfs meerdere zittingsdagen).

De aandacht in een strafproces ging voorheen vooral uit naar de verdachte. De afgelopen jaren heeft daar echter een kentering plaatsgevonden, want uiteindelijk is het slachtoffer letterlijk en figuurlijk het lijdend voorwerp in de strafprocedure. Meer aandacht voor het slachtoffer is daarom meer dan terecht. De intensieve begeleiding door de casemanager van Slachtofferhulp, maar ook de nauwe contacten die zij onderhoudt met de slachtoffercoördinator en slachtofferadvocaat zorgen ervoor dat alles rondom de strafprocedure zo soepel mogelijk voor u verloopt. Het is voor u als slachtoffer al spannend, indrukwekkend en confronterend genoeg. Wetende dat een casemanager u hierin van meet af aan begeleidt en adviseert en dat ook de slachtoffercoördinator het vanuit het Openbaar Ministerie allemaal regelt, neemt bij u veel druk weg. U staat er met ander woorden niet alleen voor in de strafprocedure, in deze voor u zo nieuwe wereld, waarin u volkomen tegen uw wil belandde.

De casemanager van Slachtofferhulp en de slachtoffercoördinator bij het Openbaar Ministerie: twee onmisbare professionals voor een slachtoffer van een ernstig geweldmisdrijf. Maar ook onmisbare professionals voor de slachtofferadvocaat. Want dankzij een goede samenwerking tussen die drie partijen kan de bijstand aan een slachtoffer in het strafproces op alle fronten zo optimaal mogelijk en in de breedste zin van het woord worden verleend.

Corinne Jeekel, 25 maart 2020